Jacob CLOETE was 'n Duitser van Keulen en het waarskynlik in 1652 na die Kaap gekom. Hy was een van die eerste vryburgers van 10 Augustus 1657. Hy verkry 'n plaas aan die Liesbeekrivier. In 1671 vaar hy terug na Europa, maar keer weer na die Kaap terug as korporaal. Hy was getroud met Sophia (Fytje) RADEROOTJES. Sy was van Eifel (Keulen) voordat hulle na die Kaap gekom het. Sy land aan die die Kaap op 16 Maart 1659.

Pieter raderotjes van Ut in ’t lant van Ceulen, hier te lande gecoomen voor vrijman met ’t schip Aernhem den 16en Meert ao. 1659 met sijn suster Fijtje raderotjes, huijsvrouwe van den vrijborger Jacob Cloeten (Resolusies van die Politieke Raad, C. 2, pp. 155–160, Woensdag den 10en November ao. 1660).

Sophia het 'n broer, Pieter, aan die Kaap gehad.
In Desember 1658 het hy 40 beeste, en 146 skape besit.

Met die Khoikhoi opstand in 1659 was Jacob en 'n vriend, Jan Martensz de Wacht, besig om hulle beeste op te pas. Die vrouens wat in die huis was, het 'n bende Khoikhoi gewaar en hulle gewere betyds gegryp om die Khoikhoi te help afslaan.

Jacob was uitgevang omdat hy betrap was dat hy wederregtelik graan verkoop het, in plaas van om dit aan die Kompanjie te verkoop. Hy was ook aangekla vir ruilhandel, diefstal ensluikhandel.

KINDERS
b1 Elsje gebore in Europa, X 9 Sep 1668 Willem van der Merwe
b2 Gerrit gebore in Europa (latere Heemraadslid), X 26 Aug 1674 Catharina Harmans
b3 Catharina gedoop 4 Apr 1660, X 28 Jan 1680 Jan van Brienen
b4 Coenraad, X 26 Jul 1693 Martha Verschuur

In Januarie van 1671 nadat Jacob se vrou oorlede is, is sy seun by Wouter Cornelisz Mostert en sy dogter by Frans Gerritsz en sy vrou, geplaas.

In Februarie kry Cloete toestemming om die Kaap te verlaat nadat hy sy tydperk van 20 jaar as Vryburger uitgedien het.

Wijders bij eenige van de landbouwers alhier, naementlijck Jacob Cloethen van Keulen en Jacques Braekenij [4] van Bergen in Henegouw, den Raad verthoont zijnde, dat deselve, vermits expiratie van hunn[e] respectiven tijden, die bij d’ E. Compe. voor de vrijluijden allomme in India wonende, gestipuleert zijn, alsnu genegen waeren met dese retourvloot wederom nae ’t vaederland te keren ende dierhalven daertoe consent versoghten: Soo is aan deselve, om dat tot geen lange[r] verblijff zijn te disponeren geweest, zulx toegestaen, mits betaelende alhier sodanigen cost ende transport gelt als daertoe is gestelt. (Resolusies van die Politieke Raad, C. 7, pp. 10-20. Woensdagh den 4en Feb. ao. 1671).

Hy moes weer by die VOC aangesluit het,want hy is 23 Mei 1693 vermoor terwyl hy as korporaal in die Kaapse garnisoen gedien het. Volgens Dan Sleigh egter was hy tweede in bevel van die buitepos Clapmuts en op besoek aan die Kaap toe hy vermoor is. Hy was voorheen een van die eerste Vryburgers en met sy dood die oudste persoon op die VOC se monsterrol.


"Dezen avond tusschen 8 a 9 uuren is niet verre van't castel en by't vleeschhuis vermoord Jacob Cloeten . . .men vond hem deerlyk mishandeld met drie houwen in't hoofd en twee steken in de borst . . . leggende is syn bloed gewenteld" lui die Joernaal. Sy wapens en ander besittings is nie aangeraak nie. "Daghregister", uit Dan Sleigh se "Die Buiteposte" bl. 201. Hy het ook 25 kleiner steekwonde gehad. Dit was eienaardig dat sy eie swaard nie eens uitgetrek was nie, en dit kan waarskynlik daarop dui dat hy verras is en geen weerstand kon bied nie.

Die Politieke Resolusies, C. 22, pp. 78-80.

Saterdagh den 4 Februarij 1696, des voornoens.

Voor de volle vergaderinge.

De Edle. Heer Gouverneur ter vergaderinge gedemonstreert hebbende hoe dat diversse gecontumaseerdens ende ter dood gevonnisde moordenaers, als namentlijck Christiaan Hols van Brinck, [1] Jan Hendrick Schoonheck van Garlen, [2] Jan Casperssen van Hassel, [3] alle soldaten in dienst der E.Compe. over haerluijder particuliere moorden op diversse tijden aan de persoonen van den vrijborger Claas Plomp, Jacobus Jansz soldt., en den Hottentotscapiteijn Brasman begaan, van gelijken ook die persoon off persoonen die den corporaal, Jacob cloeten, [4] op ’s heeren straaten seer erbarmelijck heeft of hebben gemassacreert gehad, en haar daer op voortvlughtigh gestelt hebbende, niet jegenstaande alle diligentie en aengewende devoiren der officieren en dienaeren van de justitie, openbare en personeele citatien, als mede gestatueerde praemien tot noch toe niet te voorscheijn gekomen waren, nochte door den fiscaal, Ianddrost, of eenigh dienaar van Justitie hebben connen achterhaalt, geapprehendeert, noch in handen van de Justitie gebraght werden: Ende dat deselve grove delinquenten sigh als noch soo ten platten lande als in ’t geberghte onthoudende sijn, en hun onderhoud (niet jegenstaande het verbod) door eenige qualijck geintentioneerde landsaten weten te becoomen, en van de selve met geweer, kruijt, loot en tabacq versien werdende, tot die extravagantie gecomen sijn, van selffs over ’t geberghte t’ trecken, grof en klijn vee van de Hottentotsse natien in te ruijlen, ende bij haar wederkomste de selve voor een seer geringe prijse aan sommige vrijluijden weder over doen, en daar door bedeckt ende verborgen blijven: dat noch wijders aan Stellenbosch, Drakenstein en in ’t omleggende geberghte ook dagelijx omswervende en vagabonderende sijn diversse andere deserteurs, banditen en gefugeerde swarte jongens, gewapent en ongewapent, en onder de selve mede den soldaat in de wandelinge genaamt den Poolssen Edelman of Baron, en eener Jan du Seine, [5] geboortigh van Grisons, beide seer fameuse schelmen. Omme dese Colonie dan, tot conservatie van de g’meene ruste ende handhavinge van de Justitie, van alle soodanige delinquanten t’ suijveren, Soo is omme daer inne tijdelijck t’ versien en haar verder quaad voor te comen, hoogh nodigh geacht, en vervolgens eenpaarlijck geresolveert ende beslooten de eerst genoemde delinquanten, de welcken over haar begaene moorden als voors. ter dood sijn verwesen, te verklaren gelijck verklaart werden bij desen, voor veldvluchtigh, woestballingen en vogelvrij, in dier voegen dat ijmand, wie hij ook soude mogen wesen, deselve of eenige van dien, ’t zij Ievendigh of dood quame te apprehenderen of in handen van de Justitie dede comen, voor den levendige sal genieten een premie van Rs. 100 en voor den doode 50 dos.; dat ook die geene de welcke den geseiden Poolssen Edelman of Baron, als mede de voors. Jan du Seine sal comen te ontdecken, achterhalen, ofte apprehenderen, datse in handen van de justitie geraaken, tot een praemie van ijder van dien genieten sal de somma van gelijcke 50 Rs. met authorisatie aan alle ende een ijgelijck deser ingesetenen, dat ingevalle in ’t apprehenderen, den soogenaemde Poolschen Edelman, Jan du Seine, mitsgs. eenige andere deserteurs, vagabonden als mede g’aufugeerde [6] slaven, gewapent of ongewapent sijnde, haar metter daad quamen te opposeren of haar trachten door de vlught te salveren, deselve in dat geval vrijelijck te mogen ververmincken, t’ slaan, met hagel in de beenen te schieten, en op verdere mogelijcke manieren soodanigh t’ belemmeren, dat die daer door connen g’apprehendeert en vervolgens in handen van de Justitie connen overgelevert werden: ende op dat de apprehensie des te facielder vermach t’ geschieden, Soo is verder geresolveert dat niemant, hij sij wie hij ook sij, eenige van deese moordenaars, banditen, vagabonden en fugativen met het minste onderhoud noch nachtruste (ongelet haarluijder dreigementen) sal vermogen t’ assisteren off accomoderen op de poene tegens de ophouders van moordenaars, bandieten, vagabonden en fugativen gestatueert. Bevelende eindelijck den fiscaal, landrost [7] der selver veldwachteren, en alle anderen haar dienaren, omme tot uijtvoeringe van dese onse Resolutie, alle naarsticheijt en vigilantie sonder eenige conniventie aan te wenden. [8]
-----------------
[4] Jacob cloeten is op 16 Maart 1692 vermoor. Sien C.681: Orig. Placcaatboek, 1686–1709, p. 228. Volgens die Dagregister is hy egter op 23 Mei 1693 vermoor.

(Franken beweer dat Cloete maar toe 'n jongman van 25 was, in werklikheid was hy baie ouer).

Bronne:
Heese en Lombard
GC de Wet, Vryliede en Vryswartes aan die Kaapse Nedersetting
AJ Boeseken, Jan van Riebeeck en sy Gesin
JLM Franken, "Dr J Hoge's 'Personalia of the Germans at the Cape'" -- Africana Notes and News, Vol VI no 1, Dec 1948
Resolusies van die Politieke Raad (TANAP)
Dan Sleigh, Die Buiteposte

Saamgestel deur:
AM van Rensburg